این توافقنامه نظامی بین استرالیا، بریتانیا، و ایالات متحده گامی بلند و بشدت اثرگذار برای نظامی کردن منطقه است. بر اساس این توافقنامه، ایالات متحده و انگلیس، به‌رغم نگرانی‌های جهانی در مورد گسترش جنگ‌افزارهای هسته‌ای به استرالیا کمک خواهند کرد تا ناوگانی از زیردریایی‌های هسته‌ای بسازد.
البته در ژوئیه ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸، یک کشتی چینی نیز در منطقه فراتر از ۱۲ مایلی آمریکا در نزدیکی جزایر آمریکایی هاوایی تمرین دریایی انجام داده و مورد انتقاد شدید آمریکا قرار گرفته بود. اما آنچه در باره تایوان در حال رخ دادن است ابعاد عمیق تری دارد و دو کشور چین و امریکا را به وضوح در مسیر رقابتی فزاینده ای هدایت می کند.
همه این اقدام‌ها در کنار هم ناظران را نگران کرده است که توافقنامه‌های کواد و آکوس پیش‌نمونه ناتوی جدید آسیایی است و این اقدام‌ها نظامی‌سازی کردن رقابت اقتصادی و دیپلماتیک میان چین و امریکا تلقی می‌شود، درست همانگونه که ناتو رقابت میان ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی را نظامی‌سازی کرد.
واشنگتن می داند که در واقع در تایوان نیز شکاف‌هایی در این رابطه وجود دارد و دو حزب اصلی در این کشور ضمن قائل بودن به تعامل با چین، خواهان رویارویی نیستند؛ اما در هر حال آمریکا تلاش می‌کند از این فرصت استفاده کند تا بتواند چین را هر چه بیشتر تحت فشار قرار دهد.
صرف نظر از اینکه پلوسی در این تور شرق آسیا به تایوان سفر می کند یا خیر، این اظهارات آتش افروزانه با اعلام قصد آمریکا برای اقدام نظامی علیه چین در تایوان یا اطراف این جزیره، به تنش ها دامن می زند. به همین دلیل شی جین پینگ رئیس جمهوری چین به شدت با سفر پلوسی به عنوان دومین نفر در صف ریاست جمهوری آمریکا به تایوان مخالفت کرده است.
در راستای این گسترش، امریکا به‌قصد ساختن پایگاهی نظامی در ویتنام بارها دولت این کشور را زیر فشار گذاشته است. با اینکه دولت ویتنام چنین طرح‌هایی را رد کرده است اما با وجود این، درباره این موضوع آنقدر در نشریات “غربی” قلمفرسایی شده است که بسیاری به اشتباه فکر می‌کنند ویتنام در برابر این فشارها سر تسلیم فرود آورده است.
به اعتقاد پکن، این سفر نقض سیاست چین واحد تلقی می شود که به موجب آن آمریکا از سال ۱۹۷۹میلادی تایوان را به عنوان یک کشور به رسمیت نشناخته است.
بدون شک تشکیل “ناتوی آسیایی” و هرگونه رویارویی نظامی میان چین و آمریکا ولو بر سر جزیره تایوان به ضرر کشورهای ضعیف منطقه و جهان خواهد بود، همانگونه که نمی تواند تاثیر جنگ اوکراین بر همه کشورها را نایده گرفت، نه تنها هر دو کشور قدرت هسته‌ای به‌شمار می‌روند، بلکه هر دو کشور قدرت‌های اقتصادی نیز هستند. پیامدهای چنین درگیری‌ای بسرعت در سراسر جهان گسترش خواهد یافت و نظامی‌سازی فزاینده آمریکا یکی از خطرناک‌ترین و نغیرمسئولانه‌ترین فراگردهای جهان امروز است.
با این وجود نظامیان آمریکایی قبل از رسیدن پلوسی به تایوان یک رزمایش نظامی در نزدیکی این جزیره متعلق به چین برگزار کردند، تا جایی که “مایکل مک کال” سناتور جمهوریخواه ارشد کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا روز چهارشنبه تایید کرد که تایوان نقطه شروع برنامه ریزی شده برای این سفر است و پلوسی از وی و “گریگوری میکس” رئیس کمیته نیز دعوت کرده است تا او را در سفر به تایپه همراهی کنند.
این دسته از جنگ طالبان آمریکایی بی پروا در حال دامن زدن به رویارویی با چین هستند زیرا پکن را تهدید اصلی برای استیلای جهانی خود می دانند و همچنین ابزاری برای هدایت نارضایتی طبقه کارگر در میانه بحران اجتماعی و اقتصادی در داخل در برابر یک دشمن خارجی فرضی تلقی می کنند.
خبرگزاری رویترز گزارش داد که رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که قرار بود تور آسیایی خود را در ماه آوریل (فروردین) انجام دهد، بالاخره امروز این سفر در راس یک هیات عالی رتبه پارلمانی به منطقه اقیانوس هند و اقیانوس آرام آغاز کرده است که ظاهرا شامل سنگاپور، مالزی، کره جنوبی و ژاپن می شود.
شکی نیست که یکی از دلیل‌های جنگ اوکراین، تا حدی، نیاز ایالات متحده به کشاندن اروپا به‌زیر یوغ پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بوده است تا اروپا فرصت همکاری با آسیا، به‌ویژه با روسیه و چین، را نداشته باشد، این بار نیز قصد دارد با تشکیل “ناتو”ی آسیایی و یا کشاندن کشورهای آسیایی در یک ائتلاف جدید، راه آنها را از چین جدا کند.
در کنار این تحلیل، برخی تحلیلگران معتقدند که خود چین نز بر مبنای راهبرد کلان سیاست خارجی سعی می‌کند حوزه‌های تنش را در حدی نگه دارد که از کنترل خارج نشود. در خصوص تایوان نیز چینی‌ها قائل به بحث درگیری نظامی نیستند و در کنار نشان دادن مواضع انتقادی خود و بعضا تهدیدات کلامی، تحرکات خود را به گونه‌ای پیش می‌برند که ضمن رسیدن به اهداف، از رویارویی نظامی جلوگیری کنند.
این کارشناس مسائل آمریکا یادآور شد: آمریکا متوجه این مسئله هم هست که موقعیت چین مانند روسیه نیست. چین کشوری است که ۱۷ تریلیون دلار تولید ناخالص ملی دارد و دارای اقتصاد بزرگی است. قدرت اقتصادی، جمعیت و دیپلماتیک بیشتری در مقایسه با روسیه دارد و نمی‌توان به سادگی با آن برخورد کرد. تحریم‌هایی که علیه روسیه اعمال شده، نمی‌تواند به سادگی در برابر چین اجرا شود. بنابراین آنچه آمریکا در رابطه با تایوان و آبراه تنگه آن دنبال می‌کند، بیشتر اعمال فشار و بازی با کارت‌ها است.
این سه کشور همچنین توافق کردند که در زمینه فناوری‌های دیگری مانند جنگ‌پردازی‌های اَبَرصوتی، ضد اَبَرصوتی و اینترنتی با یکدیگر همکاری کنند.
اگرچه در بیانیه دفتر خانم پلوسی در خصوص این سفر به جزیره تایوان متعلق به چین به عنوان مقصد سفر او اشاره ای نشده است اما آمده است: هدف اصلی این تور آسیایی بررسی مسایل امنیت منطقه ای، مشارکت اقتصادی و حاکمیت دمکراتیک در میان کشورهای منطقه است.
اگرچه جو بایدن در این تماس تلفنی بر اصل “چین واحد” تاکید کرد، اما او پیشتر در دوم خرداد ماه امسال نیز در یک کنفرانس خبری مشترک با «فومیو کیشیدا» نخست وزیر ژاپن در توکیو، اظهارات متناقضی را برای تایوان بیان داشته بود و گفته بود که در صورت حمله چین به تایوان، مداخله نظامی خواهد کرد.
آنچه اعلام “گردش به‌سوی شرق آسیا” در پی داشت، افزایش تعامل با کشورهای در حال توسعه در منطقه در کنار افزایش تحریک‌گری آنها بود. اکنون دولت بایدن این تحریک‌گری را دوچندان کرده و راهی را دنبال می‌کند که از سوی برخی ناظران پیگیری برای پدید آوردن “ناتوی آسیایی” تفسیر می‌شود. درست شبیه تشکیل ناتو در سال ۱۹۴۹ (۱۳۲۸) که گسترش غیرمسئولانه و ستیزه‌جویانه آن به اروپای شرقی امروز سبب درگیری کنونی میان روسیه و اوکراین شد.
وی تاکید کرد موضع دولت و مردم چین در قبال موضوع تایوان ثابت بوده و اراده بیش از ۱.۴ میلیارد چینی برای محافظت از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی چین همیشگی و قاطعانه است. بنابر این افکار عمومی جهان را نمی‌توان فریب داد و در صورت بازی با آتش، شعله‌های آن دامنگیر خود آن افراد نیز خواهد شد.
برخی از تحلیگران معتقدند که آمریکا با سیاست “گاهی به میخ و گاهی به نعل” زدن، قصد دارد سرنوشتی شبیه اوکراین را برای تایوان رقم بزند و همانگونه که تاکنون سعی کرد در میان سیاستمداران اوکراین اختلاف بیاندازد، تلاش می کند در سیاست داخلی تایوان نیز دستکاری کند.
برخی از تحلیلگران نیز معتقدند که آمریکا با بازی از دو کارت اوکراین و تایوان قصد دارد دو رقیب قدر اقتصادی و نظامی روسیه و چین را از میدان رقابت های جهانی خود به در کند.
با این وجود، کارشناسان معتقدند که آمریکا به صورت دو حزبی تلاش می‌کند سیاست‌های خود را به نوعی تعریف کند که پیشرفت چین را به چالش بکشد و در این راستا برای اعمال فشار بر پکن، از موقعیت تایوان نیز استفاده می‌کند. خواسته آمریکا این است که اگر نمی‌تواند پیشرفت چین را متوقف کند، دستکم توان رقابت‌پذیری آن را به عنوان قطب جدید در ساختار نظام بین‌الملل به تاخیر بیندازد.
امریکا با این برنامه توجه‌اش به خاورمیانه را کم‌تر و به شرق آسیا بیشتر می کند. عامل شتاب‌بخش اصلی در این تغییر سیاست، بیم از خیز نیرومند جمهوری خلق چین است. امروز نیز سیاستمداران آمریکایی به چین هشدار می دهند که اگر اقدامی در مورد تایوان انجام دهد، با پاسخ نظامی ایالات متحده روبرو خواهد شد.
در واقع جنگ‌طلبان آمریکایی از هیچ تلاشی برای تشویق پلوسی برای سفر به تایوان دریغ نمی‌کنند، چون طراحان نظامی این کشور تایوان را یک سکوی راهبردی مهم برای حمله به چین می دانند. این جزیره همچنین یک دارایی اقتصادی کلیدی است و تخمین زده می شود که ۹۲ درصد از تراشه های نیمه هادی پیشرفته جهان را تولید می کند.
وی با بیان اینکه به لحاظ تاریخی بی‌تردید تایوان جزئی از چین است، احتمال بهره‌گیری آمریکا از مناقشات مرزی و ایجاد درگیری نیابتی را رد کرد و گفت: به نظر نمی‌رسد هیچ یک از طرفین به سمت گزینه جنگ بروند، چرا که همه طرف‌ها متوجه هزینه‌های وحشتناک این درگیری هستند. برای کشورهای منطقه، هزینه‌های درگیری احتمالی با کشوری که ابرقدرت جهانی است که توان اتمی هم دارد، پیشاپیش روشن است. بنابراین این تنش‌ها مدیریت می‌شود، اما تلاش می‌کنند تا جایی که ممکن است قدرت چین را محدود کنند و اجازه نفوذ بیشتر ندهند.
آنها تنگه تایوان را بهانه قرار داده و با ادعای اینکه این تنگه متعلق به چین واحد جزو آب های بین المللی است، می گویند که کشتی ها و هواپیماهای نظامی غیرچینی باید در این تنگه از جمله بخشی از آن که چین از آن به عنوان منطقه اقتصادی خود نام می‌برد. تردد داشته باشند.
اگر پکن به این ادعا که این اقدامات حقوق حاکمیت این کشور را نقض می‌کند، ادامه دهد شرایط به سمت تنش بیشتر خواهد رفت؛ به‌ویژه اگر پکن گام‌های عملیاتی (مانند استفاده از تاکتیک‌های منطقه خاکستری) برای اعمال موضع خود بردارد، احتمال وقوع یک حادثه در دریا یا هوا را افزایش می‌دهد و ممکن است به درگیری گسترده‌تری تبدیل شود که به نفع هیچ‌کس نیست.
به رغم هشدارهای مکرر پکن، پلوسی و هیات همراه وی تور آسیای شرقی شان را آغاز کردند و به عمد گزینه فرود در تایوان را باز نگه داشتند. طبق برنامه سفر پلوسی که در رسانه های آمریکایی انعکاس بیشتری دارد، کشورهای مقصد سفر او جملگی متحدان آمریکا در برابر چین تلقی می شوند و تایوان نیز به عنوان توقفگاه احتمالی پلوسی در نظر گرفته شده است.
هرمز جعفری، کارشناس مرکز مطالعات ریاست جمهوری در این خصوص معتقد است که آمریکایی ها همچنین می دانند اگر سیاست «چین واحد» به خوبی عملی شود، به طور خاص، قدرت مانور دریایی برای آمریکا و متحدانش در آن بخش از دنیا بسیار تضعیف می‌شود. این منطقه برای آمریکا اهمیت راهبردی دارد و این بخش از دنیا، براساس معادلات قدرت در حیطه قدرت نظامی، اقتصادی و حتی جمعیتی، به قرن پیش رو شکل می‌دهد و ساختار آن را تعیین می‌کند.
برخی تحلیلگران ریشه این اقدامات اخیر آمریکا در منطقه را در سیاست قدیمی تر این کشور برای اجرای برنامه راهبردی به اصطلاح “گردش به سوی شرق آسیا” می دانند که در سال ۲۰۱۲ توسط باراک اوباما رئیس جمهوری وقت آن کشور طراحی شده بود.
با این وجود اگرچه برخی از تحلیلگران احتمال بروز درگیری نظامی میان چین و آمریکا بر سر تایوان و تنگه آن را قطعی می دانند، اما همچنان باید منتظر باشیم و ببینیم اقدام بعدی هر یک از دو کشور چه خواهد بود.
